Tips voor als je kind moeite heeft met slapen

Iedere ouder maakt wel eens een periode mee dat hun kind minder goed slaapt. En soms zijn er kinderen die eigenlijk nooit goed slapen. De kinderen hebben bijvoorbeeld moeite om zelfstandig in slaap te vallen, zij vragen ’s nachts de aandacht van hun ouders als zij wakker worden of zij willen overdag niet slapen omdat zij niet toe willen geven aan hun moeheid.

Deze slaapproblemen hebben niet alleen een negatief effect op de kinderen zelf, omdat zij moe zijn en zich niet optimaal kunnen ontwikkelen. Ook voor ouders kan het behoorlijk vermoeiend zijn en vraagt het veel van ze.

Gelukkig kun je met de juiste kennis en een periode van oefenen veel slaapproblemen bij kinderen verminderen of zelfs helemaal weghalen. Wij hebben 4 tips die je als ouder hierbij kunnen helpen.

1. Houd een consistente slaaproutine aan

Een slaaproutine is een vaste volgorde van handelingen die je vlak voor het slapen doet. Als je iedere dag hetzelfde doet vlak voordat je jouw kind in bed legt, dan gaat jouw kind die handelingen associëren met slapen en helpt het jouw kind beter in slaap te vallen.

Een voorbeeld van een slaaproutine is dat je iedere keer begint om je kind te verschonen en het slaapzakje aantrekt. Dan krijgt je kind zijn speentje en zijn knuffel, die hij altijd heeft als hij gaat slapen. Terwijl je met hem naar het bedje loopt zing je zachtjes zijn lievelingsliedje. Je doet samen de gordijnen dicht en het nachtlampje aan. En dan leg je hem in bed en geeft hem nog een aai over zijn hoofdje, voordat je welterusten zegt en wegloopt.

De volgende tips voor een slaaproutine zijn handig om te onthouden:

1. • Maak de routine niet te lang. De duur hangt natuurlijk af van wat je doet tijdens de routine, maar 15 tot 30 minuten is een mooie richtlijn.
   • Zorg dat het in de slaapkamer donker is. Daardoor gaat het lichaam van je kind melatonine aanmaken en dat helpt je kind om in slaap te vallen. 
   • Denk er bij alles aan om zelf rustig te bewegen, zachter te praten en ontspannen te ademen. Dit helpt je kind om ook rustig en kalm te worden en dat is nodig om de ontspanning te vinden om in slaap te vallen.

2. Leg je kind op het juiste moment in bed

Ieder kind geeft signalen van moeheid af waaraan je kunt zien dat het tijd is voor je kind om te gaan slapen. Bijvoorbeeld wrijven in de ogen, gapen, duimen, snel geprikkeld zijn,
het hoofd neerleggen, onhandig zijn of wegkijken van oogcontact.

Vaak laat een kind dezelfde signalen zien, dus die kunnen snel herkenbaar worden voor een ouder. Bij sommige kinderen zijn deze signalen heel subtiel, andere kinderen laten heel duidelijk merken dat zij moe zijn.

Het mooie is dat kinderen meestal op dezelfde tijden van de dag deze signalen gaan laten zien. Dat is tijdens de zogenaamde sleep windows. Dit zijn tijdsvensters op een dag waarop de biologische klok van je kind zich klaar maakt om te gaan slapen. De aanmaak van melatonine neemt toe, de aanmaak van cortisol neemt af en de lichaamstemperatuur zakt. Je begrijpt dat als je je kind op dit moment in bed legt, dat het in slaap vallen veel makkelijker zal gaan. Bovendien is de kwaliteit van slaap dan ook hoger.

De sleep windows vinden plaats tussen 9.00 en 10.00 uur, tussen 12.00 en 14.00 uur en tussen 19.00 en 7.00 uur. Deze tijdsvensters vormen de basis voor het groepsritme dat wij bij ons op de groepen hanteren. En het kan een hele fijne en concrete houvast zijn voor het slaapritme van je kind thuis.

3. Bouw hulp bij het in slaap vallen stap voor stap af

Niet alle kinderen kunnen van nature zelf in slaap vallen. Sommige kinderen die in bed gelegd worden, gaan toch nog huilen ondanks een goede slaap routine en de juiste timing binnen een sleep window. Zij gaan dan huilen, rechtop zitten, boos worden of zij verzetten zich al voordat zij in bed gelegd worden. 

Deze kinderen moeten nog leren hoe zij zelfstandig in slaap vallen en daar hebben zij onze hulp bij nodig. In eerste instantie ga je uitzoeken welke hulp troost biedt aan je kind. Bijvoorbeeld aaien, een hand op de rug of buik te houden, sussen (“sshh” zeggen) of op de billetjes kloppen. Het is soms zoeken naar wat je kind nodig heeft, maar meestal is het een combinatie van handelingen die het beste werkt.

Uiteindelijk wil je deze extra hulp natuurlijk weer afbouwen, zodat je kind echt in staat is om zelfstandig in slaap te vallen. Dit doe je stap-voor-stap, waarbij je steeds één onderdeel van jouw hulp weglaat. 

Jouw hulp bestaat bijvoorbeeld uit sussen, een hand op de buik en aaien over het hoofdje. Laat bij het afbouwen dan eerst het aaien over het hoofdje weg, maar ga nog wel door met sussen en een hand op de buik houden. Blijf dit herhalen totdat je kind gewend is aan deze minder uitgebreide vorm van hulp. Dan is de volgende stap dat je ook de hand op de buik weglaat en alleen nog maar sust. En als dat lukt, kun je het sussen steeds zachter gaan doen, totdat je het sussen helemaal hebt afgebouwd. Op deze manier help je je kind stap voor stap om te leren zelfstandig in slaap te vallen.

4. Hou het positief en blijf rustig

Als je kind niet goed slaapt, kan dat tot veel frustraties, moeheid en ongeduld leiden bij de ouders. Begrijpelijk, want de impact van slaaptekort dringt door in alle aspecten van het dagelijks leven.

Toch is het essentieel om deze negatieve emoties niet mee te nemen als je je kind in bed gaat leggen. Spanning werkt averechts want je wilt dat je kind juist kalm en ontspannen is als hij in slaap moet vallen. 

Haal zelf een paar keer diep adem als je merkt dat je er tegenop ziet of gestrest raakt. Je zult zien dat je kind daardoor ook naar een diepere ademhaling gaat en wat meer kan ontspannen. Je kind moet positieve associaties op gaan bouwen met het naar bed gaan en in slaap vallen en jouw goede voorbeeld doet goed volgen.

Als het niet meteen lukt en je kind gaat (weer) huilen of om aandacht roepen, blijf positief en rustig. Houd in het oog dat het even tijd nodig heeft voordat je kind vaardig wordt in het zelfstandig in slaap vallen. Dit leerproces heeft tijd nodig en jouw positieve aanmoediging is daar cruciaal bij. Uiteindelijk leren gelukkig alle kinderen om zelfstandig in slaap te vallen en door te slapen, ook jouw kleine nachtbraker.