Oefenen van sociale vaardigheden

De mens is een sociaal wezen. Leren omgaan met de mensen om jou heen is een essentieel onderdeel van de ontwikkeling. En dat gaat niet vanzelf; kinderen moeten de kans en begeleiding krijgen om hun sociale vaardigheden te ontwikkelen en de sociale regels te leren.

Bij Oya’s Childcare hebben de kinderen die kansen volop. Wachten op de beurt, speelgoed delen, samen spelen, interactie met de nannies; het zijn allemaal dagelijkse gebeurtenissen op de groep. En de nannies zijn er dan steeds om deze situaties in goede banen te leiden.

Hoe komt de sociale ontwikkeling bij kinderen tot stand?

Ontstaan van Theory of Mind

Een belangrijke stap in de sociale ontwikkeling is het ontstaan van Theory of Mind (ToM). Dat is het vermogen om gevoelens, gedachten, ideeën en intenties aan jezelf en aan anderen toe te schrijven en op basis daarvan gedrag te voorspellen en te verklaren. Kinderen ontwikkelen deze ToM tussen hun derde en zesde levensjaar en het vormt de basis voor het begrijpen van hun sociale omgeving.

Door ToM krijgt een kind inzicht in zijn eigen innerlijke wereld en die van anderen. En het begrijpt ook dat de eigen gedachten anders kunnen zijn dan die van anderen. Een klassiek voorbeeld heb jij misschien wel eens gezien bij het spelen van verstoppertje. Wie heeft er niet mee gemaakt dat een jong kind zich ‘verstopt’ achter een te kleine stoel en dan de handen voor de ogen doet? Voor de zoeker is het kindje nog makkelijk te zien, maar omdat het de zoeker niet ziet, denkt het kindje dat de zoeker hem ook niet kan zien. Het kan zich nog niet verplaatsen in wat de zoeker ziet of denkt.

Samenspel op onze peutergroepen

Doordat de ontwikkeling van ToM rond het derde levensjaar begint, zien wij vaak op onze peutergroepen dat kinderen voor het eerst andere kinderen gaan betrekken in hun spel. En hoewel een driejarige misschien al een beetje begrijpt dat het andere kind een eigen plan heeft tijdens dat samenspel, is het nog erg moeilijk om hier ook naar te handelen. Het is immers ook nog aan het leren om de eigen gevoelens en gedachten te onderscheiden en te reguleren.

Kinderen hebben dus hulp nodig in sociale situaties. Eén van de belangrijkste pedagogische vaardigheden van onze nannies is het begeleiden van interacties. Daarbij leiden zij niet alleen negatieve situaties in goede banen, maar merken zij ook positieve interacties op en waarderen en belonen zij die. De nannies beschermen bijvoorbeeld de beurten van kinderen door ook de stillere kinderen aan het woord te laten. Of zij benoemen dat het zo fijn is dat een peuter iets deelde en dat de andere peuter daar nu heel blij mee is.

Vanaf de basisschool gaan kinderen elkaar echt opzoeken in hun spel. Zij zoeken eerst uit met wie zij willen spelen en bedenken daarna samen wat zij gaan spelen. Vanaf zes jaar is hun ToM echt goed ontwikkeld, kunnen kinderen hun eigen wensen en emoties beter reguleren en kunnen zij dus ook beter rekening houden met anderen.

Maar hoe zit dat dan met baby’s en dreumesen?

Hoewel de jongste kinderen op onze groepen misschien nog geen ToM hebben ontwikkeld, vinden wij het wel belangrijk om sociaal gedrag op jonge leeftijd al te stimuleren en te oefenen.

Hoeveel plezier hebben twee baby’s die tegenover elkaar gelegd worden en ieder één kant van een doek vast hebben! Hier zetten de kinderen al hun eerste stappen in het samenspel en hun begrip van sociale situaties.

En voor een één-jarige is het heel leuk om bij een spelletje van ‘geven en nemen’ te ervaren dat jij iets ook weer terugkrijgt als jij het weggeeft. Het oogcontact dat jij met jouw dreumes hebt tijdens dit spel en de taal die jij hierbij gebruikt (“Alsjeblieft Lindsay”, “Dank je wel Mark”) geven jouw dreumes steeds het juiste voorbeeld van gewenst sociaal gedrag. En omdat dreumesen alles imiteren wat zij zien en meemaken, is dit gegarandeerd succes voor later.

Samen spelen, samen delen

Het is een veelgehoorde kreet die gebruikt wordt om sociaal wenselijk gedrag uit te leggen. Toch is het niet altijd handig om een kind te dwingen om speelgoed te delen als het dit echt niet wil. Een kind kan daardoor nog ‘bezitteriger’ worden, omdat het vreest dat het de volgende keer weer moet weggeven.

En het hoort nou eenmaal bij een tweejarige dat het het speelgoed van een ander ziet en het dan ook wil hebben. Beter is het dus om een kind te leren te vragen of het ook met het speeltje mag spelen. En dat dat soms betekent dat het ‘Nee’ krijgt te horen. Hiermee willen wij de kinderen leren dat zij speelgoed van een ander niet zomaar mogen pakken.

Aan de andere kant kan een kind ook leren om beurten af te wisselen in het spelen met een populair stuk speelgoed. De nanny zal dan de beurten verdelen en zo wordt er geoefend met het samen spelen, samen delen.

Thuis kun jij ook de sociale vaardigheden van jouw kind oefenen door mee te spelen en daarin het goede voorbeeld te geven. Jij kunt in dat samenspel alle sociale uitdagingen aan bod laten komen, zoals op de beurt wachten, ‘nee’ accepteren, iets delen met een ander of vragen of iemand wil delen.

Maar de grootste bonus als jij met jouw kind gaat meespelen zit natuurlijk in het gedeelde plezier, de quality time en het versterken van jullie onderlinge band. Dit zijn de momenten waarom het draait, geniet ervan!