Leren zorgen voor de omgeving

Onderdeel van de sociale ontwikkeling is dat kinderen leren oog te hebben voor anderen en de wereld om zich heen. Op jonge leeftijd staan kinderen nog heel erg zelf centraal in hun leven (egocentrisme); zij zijn vooral gefocust op zichzelf. Maar kinderen zijn wel afhankelijk van hun omgeving en zij staan dan ook constant in verbinding met iedereen en alles om zich heen. Zowel de sociale als de fysieke omgeving is een essentieel onderdeel bij het opgroeien. Daarom zal een kind moeten leren om goed met die omgeving om te gaan.

Bovendien is het in deze tijd, waarin duurzaamheid en milieu steeds belangrijkere thema’s worden, logisch om kinderen het zorgdragen voor de fysieke omgeving bij te brengen. Want als kinderen dit op jonge leeftijd in het klein al leren, zullen zij op latere leeftijd ook meer oog hebben voor de omgeving op grotere schaal. Voor de allerjongsten gaat het dan vooral over de directe omgeving bij hen thuis en op de kinderopvang.

Op de groep

Hoe leren wij de kinderen op de groep om zorg voor hun omgeving te ontwikkelen? Onze nannies proberen de kinderen spelenderwijs kennis te laten maken met vaardigheden zoals opruimen, schoonmaken en respectvol met materialen omgaan. 

Bijvoorbeeld na ieder vrij spel moment, als wij het opruimliedje zingen zodat de kinderen weten dat het tijd is om op te ruimen. Het is ongelooflijk om te zien hoe goed een dreumes al weet welk speelgoed waar hoort: de ballen en de dieren moeten echt ieder in hun eigen bak gedaan worden! Met plaatjes op de bakken maken wij het nog eens extra duidelijk, zodat de kinderen zelf kunnen zien of zij de juiste bak hebben gepakt.

Ook laten wij kinderen oefenen met schoonmaken of andere klusjes die gedaan worden gedurende de dag. In de tuin vinden de kinderen niets leuker dan het helpen om de bladeren op te vegen met de kinderbezem. En peuters doen na iedere maaltijd hun eigen slab en washand in de wasmand. Ook helpen zij graag mee met dragen als er een nieuwe luiervoorraad gehaald moet worden voor de groep.

Verder leren wij de kinderen om voorzichtig met het spelmateriaal om te gaan, zodat het niet stuk gaat en een ander er ook weer mee kan spelen. Wij hebben regels over het respectvol omgaan met het materiaal op de groep. Er wordt bijvoorbeeld niet gegooid met spelmaterialen en fietsen zijn geen botsauto’s. Het is best begrijpelijk dat kinderen soms uit frustratie of uit ontdekkingsdrang toch iets doen met materiaal waarvoor het niet bedoeld is. Wij leggen dan uit waarom dat niet mag en hoe wij beter zorg kunnen dragen voor onze omgeving.

Voor iedere leeftijd 

Ook thuis kun jij de zorg voor de omgeving al vanaf jonge leeftijd meegeven. Baby’s kunnen al voorwerpen vastpakken en ergens in doen. Jij kunt ze dus al betrekken bij het opruimen van de speelgoedblokjes in een doos. 

Dreumesen doen heel graag alles na wat jij als volwassene doet. Maak hier gebruik van en laat ze jouw schoonmaak-kunsten imiteren. Jij kunt bijvoorbeeld vragen of zij de plastic bakjes, die schoon uit de vaatwasser komen, kunnen stapelen en in de kast kunnen wegzetten. En een één-jarige vindt het ook prachtig om met een eigen schoonmaakdoekje mee te helpen als jij zelf ook aan het poetsen bent. Dit gaat allemaal natuurlijk spelenderwijs, maar ondertussen leg jij wel de basis voor latere jaren.

Bij peuters kunnen het al serieuzere taken worden. Vraag ze bijvoorbeeld om hun bord of beker naar de keuken te brengen na de lunch of om de plantjes water te geven. Misschien wordt het in het begin nog een beetje een natte boel, maar uiteindelijk krijgen zij het onder de knie als zij maar vaak genoeg kunnen oefenen.

Schoolgaande kinderen kunnen zelfs al vaste klusjes in huis krijgen, afgestemd op de leeftijd van het kind. Het werkt mooi als jij bij de eigen kamer begint, want dan ervaart jouw kind direct het positieve gevolg van zorgdragen voor de omgeving. Bijvoorbeeld een vijfjarige die iedere dag zijn eigen bed opmaakt (lees: rechttrekken van het beddengoed en knuffels netjes neerleggen). Als dit onderdeel is van de dagelijkse ochtendroutine – net als ontbijten en je aankleden – dan zul jij zien dat jouw kind al veel meer kan dan jij denkt. En later als zij nog wat groter zijn, kunnen zij bijvoorbeeld ook gaan helpen met tafeldekken of afruimen. 

Zoals met veel vaardigheden is zorg voor de omgeving dus ook iets waar jij jouw kind van jongs af aan al bij kunt betrekken. Op die manier raakt jouw kind meer en meer verbonden met de fysieke omgeving en zal het daar ook meer verantwoordelijkheid voor voelen. En het mooiste is: kinderen vinden het heel leuk om deze verantwoordelijkheid – afgestemd op hun leeftijd – te krijgen en zullen heel trots zijn als zij hun taak hebben volbracht. En jij zult zelf ook heel blij zijn, als jouw kind later op puberleeftijd toch al vroeg geleerd heeft om de kamer op orde te houden!